Terwijl ik de eerste okkernoot van het seizoen kraak, schiet me een zinnetje te binnen uit een taalleerboek uit lang vervlogen schooljaren. Het werd voorafgegaan door een sfeerschets met ochtendlijke mistsluiers, zwaluwen op telefoondraden en spinnenwebben vol dauwdruppels. Het zijn allemaal tekenen van een naderende herfst, zo klonk het plechtstatig in het leerboek waarrond alles rook naar vers gestart schooljaar. Ik las en herlas de paragraaf tot ik hem een jaar later woord voor woord debiteerde als opener van mijn opstel. Zovele jaren later zie ik andere, maar toch dezelfde septemberwolken voorbijdrijven als het jonkie dat toen dromerig door de ramen van het klaslokaal naar buiten keek. Alles verandert. Maar alles komt weer voorbij op de draaimolen van de seizoenen.
Een frisse najaarsbries doet ons in Namen belanden, hoofdstad van het gewest waarover aan deze kant van de taalgrens wat lacherig wordt gedaan. We bezoeken Valériane, ‘s lands grootste salon van bioproducten en -producenten. Komaf is hier gemaakt met het imago van de geitenwollensok. Het gros van de standhouders zijn jonge, dynamische ondernemers die je producten aanbieden waar je alleen maar blij van wordt. Oui, c’est possible. Tien procent van de landbouw in Wallonië is biologisch gecertificeerd, met respect voor mens en natuur. Nature & Progrès, organisator van de beurs, kiest het pad van een progressief ‘ecorealisme’, tegen de stroom in van een om zich heen grijpende agro-industrie.
We keren huiswaarts met heerlijke olijfolie uit Kreta, een shampoobar, kaas en wijn, zuivere bijenwas voor het herwaxen van onze beewraps, inspiratie voor het gebruik van braamtwijgen voor vlecht- en bindwerk, en ja, ook wandelsokken, niet van geitenwol. Met de zaden, gekocht bij Kokopelli en Les Semailles, ga ik meteen aan de slag in mijn tuin. Ik zaai een mosterdvariëteit voor oogst in oktober en november. Met het planten van look en winteruitjes wacht ik tot het in oktober hopelijk eindelijk nog eens regent. De tuinbonen, Express en Aguadulce, zaaide ik vroeger met wisselend succes voor de winter, toegedekt met stro en bladcompost ter bescherming tegen vorst. Maar ik besluit te wachten tot begin februari. Het voorzaaien in potjes achter glas met buiten iets wat op lente lijkt, voelt altijd aan als een glorieus moment: de aftrap van het nieuwe tuinseizoen.
Voor we zo ver zijn, is er werk aan de winkel in de najaarstuin. September is traditioneel een droge maand, en dat doet zich extra gelden na deze lange hete zomer. Aardbeien, veldsla, groen- en roodlof, sla en andijvie, radijs, raap, krulkool, prei en knolselder, alle genieten ze met volle teugen van hun dagelijkse watergift. De wind draait van noord, over oost naar zuid, zonder ook maar enige regen van betekenis in zicht. En terwijl ik met gieters vol regenwater zeul, betogen er in Brussel opnieuw 15.000 klimaatwarriors voor een doortastend klimaatbeleid.
Is mijn regenton halfvol, of is ze halfleeg? Zoden aan de dijk, of vechten tegen de bierkaai? Ik denk terug aan het portret dat VPRO-Tegenlicht afgelopen zomer maakte van ene Paul Kingsnorth. Kingsnorth was in een vorig leven professioneel milieuactivist, maar heeft zich nu met vrouw en kinderen teruggetrokken ergens op het Ierse platteland. Om er te leven van het land, met respect voor mens en natuur. Ronduit beklijvend is het beeld waarop Kingsnorth, met op de achtergrond een windmolenpark dat neergepoot is in maagdelijke natuur -ergens huppelt een hert doelloos van turbine naar turbine- zich out als eindtijddenker. Kingsnorth is van oordeel dat een mensheid, die de natuur betonneert met windmolens om iPhones en elektrische wagens op te laden, de wereld niet kan redden.
Kingsnorth maait zijn gras, onderwijst zijn twee kinderen, hakt hout voor de wintermaanden. Heeft internet, een auto, een houtkachel. Ziet zichzelf als deel van het probleem. Maar met al zijn vezels gelooft hij in de kracht van de natuur. De mens is deel van de natuur, en is een dwaas als hij zich daar boven of buiten plaatst. Laat de herfst maar komen.
De tuinman van Agatha - 20 september 2019